Câu Chuyện Khởi Nghiệp 2: THẤT BẠI

1. Trước khi bạn khởi nghiệp, ắt hẳn bạn từng nghe ai đó tư vấn về khả năng thất bại, đúng là trong hàng trăm dự án khởi nghiệp có một tỉ lệ rất cao là thất bại, người thì cho là 90%, người khác thì nói 95%, kẻ ác miệng nói rằng thỉ lệ chỉ là 1/10.000.

2. Có nhiều doanh nhân khi tư vấn khởi nghiệp thường nói: Phải thất bại mới thành công. Phải chăng để thành công phải thất bại nhiều lần?

3. Với mỗi dự án khi trình bày cho nhà đầu tư, ắt hẳn bạn đã từng nghe một câu hỏi đại loại như sau: Phương án exit của tôi là gì nếu dự án của anh thất bại?

Từ 3 ý trên, phải chăng, những điều thất bại đều được xem là quan trọng trong mỗi dự án khởi nghiệp? Và là điều chúng ta phải nghĩ đến khi trước khi bắt đầu làm một điều gì đó cho đam mê của chúng ta. Bài viết này tôi muốn chia sẻ suy nghĩ về sự thất bại trong khởi nghiệp.

Tôi không biết các bạn có thất bại bao giờ chưa? Nhưng với tôi hiểu và cảm nhận thất bại nó đau đớn như thế nào: không chỉ là sự tủi hổ, sự đau đớn về lương tâm và đôi khi còn mất đi động lực sống.

Năm 2007, tôi thành lập một công ty gia công phần mềm cùng với vài người bạn, tôi được chọn làm giám đốc, khởi đầu mọi người chẳng có gì cả ngoài vài chiếc máy tính cũ và hoạt động trên nền một công ty trước đó đã thất bại. Tất cả mọi người làm với tất cả sự nhiệt huyết và cũng thiếu tiền thường xuyên. Lúc đó, mọi người cố gắng có lương đủ duy trì cuộc sống và số tiền dư ra sẽ tái đầu tư và mở rộng công ty. Đôi khi công ty thiếu tiền, tôi cũng chạy vài nơi và dùng tín danh của mình để vay.

Sau 2 năm, công ty mở rộng diện tích có thời điểm lên gần 30 người và chúng tôi còn đầu tư vào thêm 2 công ty con nữa. Nhiều nhà đầu tư quan tâm và chúng tôi đã có 2 nhà đầu tư mới với cam kết sẽ đưa công ty phát triển và đảm bảo nguồn hợp đồng cho chúng tôi.

Trong giai đoạn này, chúng tôi phát triển quá nhanh và nảy sinh xung đột, văn hóa công ty thay đổi, ai cũng có cái tôi của mình quá lớn… quan điểm nảy sinh và khi các cổ đông khác họp lại với trên 51% vốn, tôi buộc phải ra đi với 2 bàn tay trắng ở chính công ty mình thành lập ra (Có vẻ giống bác Jobs nhỉ? ^^)…

Trong câu chuyện này có một chuyện bên lề. Lúc đó anh Hà Thân làm CEO của Lạc Việt, đang giữ 15% vốn của công ty tôi, anh giữ y kiến trung lập và bỏ phiếu trắng trong HĐCĐ và không tham gia vào HĐQT. Sau khi chia tay buổi họp cổ đông, tôi tiễn anh về, anh có vỗ vai tôi nói: Em hãy làm lại từ đầu về lĩnh vực IT, hãy kiếm những người bạn khác.

Anh Hà Thân là một người rất quý mến tôi, lúc đó tôi nhớ hơn 10 lần tôi đến trình bày về công ty của tôi để anh ấy đầu tư, mỗi lần trình bày là một điều khác nhau. Cty Lạc Việt từng đầu tư vào một trung tâm Outsourcing ở Gò Vấp thất bại nên công ty hiểu và không đông ý cho đầu tư vào các dự án Outsourcing nữa, vợ anh ấy lại không muốn anh Thân làm về Outsourcing vì anh Thân cũng lớn tuổi và cần dành thời gian cho gia đình… thế mà Anh ấy cũng tìm đủ mọi cách để có thể đầu tư vào công ty của tôi và giúp đỡ tôi một cách tận tình trong việc đưa các hợp đồng vào công ty. Sau khi tôi rời đi được hơn 1 năm thì công ty phá sản. Nên khi để công ty xảy ra sự cố, tôi khá áy náy và cảm giác có lỗi với anh Thân là không đoàn kết được anh em trong công ty và xảy ra cớ sự này.

Sau khi mất công ty của chính mình thành lập trong 3 năm, ba mẹ tôi biết tin như thế cũng buồn. Sau này tôi được nghe kể lại là: ba tôi đã ốm hơn 1 tuần khi biết tin tôi mất công ty và mẹ tôi lúc đó đang vào hóa chất trị ung thư nên sức khỏe mẹ càng giảm sút… điều này làm tôi cảm thấy mình có lỗi rất nhiều.

Vì thế tôi muốn nói với các bạn khởi nghiệp là THẤT BẠI LÀ MỘT ĐIỀU ĐAU ĐỚN nhất mà bạn cần tránh, dù cho nó có là khách quan hay chủ quan đi chăng nữa. Nó không phải là TRÒ ĐÙA hay là câu AN ỦI tất yêu của công việc bạn đã làm, nó sẽ lấy đi của bạn rất nhiều thứ.

Sau đó tôi quay trở lại Sài gòn, các bạn của tôi đã gặp tôi rất nhiều, chủ yếu họ động viên và giúp tôi một công việc tốt: người thì rủ tôi về làm công ty của họ với nhiều cơ hội ngon, người thì giúp tôi mở lại một công ty mới, người thì cho tôi mượn tiền để sống qua thời gian này… lúc đó thật sự tôi mới biết mình có rất nhiều người bạn tốt.

Thế là cuối cùng tôi thành lập một công ty công nghệ nhỏ tên là VUTCO và dự án Hoayeuthuong.com ra đời, nói công ty cho nó sang chứ lúc đó tôi mở công ty trong một căn hộ cũ kĩ ở Thanh Đa và chúng tôi cùng làm việc chung trên một chiếc bàn ăn kiêm bàn làm việc.

Khi làm Hoayeuthuong.com, nhiều lúc tôi phải dậy từ lúc 3h sáng, khoác cái áo gió, chạy ra chợ Hồ Thị Kỷ mua hoa để cắm lúc 5h sáng và 8h sáng giao kịp cho khách kiếm vài chục ngàn, tôi cũng cảm thấy mệt mỏi khi mà suy nghĩ mình từ một ông CEO công ty phần mềm giờ thành một người làm việc chân tay mà thấy chạnh lòng… rồi những buổi trưa phơi nắng suốt 3-4h để đi giao hoa, tôi muốn bỏ luôn cái ngành cực khổ này. Nhưng nghĩ lại, tôi không thể bỏ cuộc để chịu thất bại một lần nữa,tôi sẽ mất hết động lực và tôi sẽ bị gắn một danh hiệu là kẻ thất bại. Lúc này, tôi nhớ đến Ba mẹ nhiều nhất, vì bằng tuổi tôi thì ngày nào ba mẹ tôi cũng phải dậy từ 3h sáng để đi bán cà phê, làm đến 10h tối mới được về, nên chính điều này tôi thấy mình phải làm tiếp và không bỏ cuộc.

Hiện tại, Hoayeuthuong.com vẫn có hàng chục khó khăn trước mắt, chúng tôi luôn thiếu đủ thứ, nhưng chúng tôi luôn có một niềm tin mãnh liệt ở phía trước vì một niềm đam mê xây dựng một ngành công nghiệp hoa tươi tại Việt Nam.

Qua chuyện này, mặc dù không có quá nhiều trải nghiệm nhưng tôi cũng mạn phép chia sẻ với bạn bạn trẻ như sau:

1. Khi bạn khởi nghiệp, nếu bạn cho rằng sản phẩm/dịch vụ của bạn là tốt với xã hội thì hãy đeo đuổi nó đến cùng. Khó khăn nào cũng có thể vượt qua: chiến lược kinh doanh sai hãy đổi một chiến lược khác, thiếu tiền thì hãy kiếm tiền từ nhiều nguồn khác nhau… để nuôi dưỡng giấc mơ của mình. Chàng trai làm ra nước 7UP đã từng thất bại đến 6 lần để rồi 6 lần sống dậy với từng cái tên 1UP, 2UP, 3UP.., 7UP vì anh ấy cho rằng nước giải khát anh ấy nghĩ ra thật tốt cho mọi người.

2. Nếu như bạn từ bỏ vì sư nhận định sai lầm về dịch vụ/sản phẩm của bạn đến đến cho khách hàng và thừa nhận thất bại thì hãy mạnh mẽ tạo ra một dịch vụ/sản phẩm khác trong tương lai tốt hơn. Tổng thống Lincoln thất bại rất nhiều lần ở nhiều lĩnh vực cho đến khi ông ấy trở thành một tổng thống vĩ đại.

3. Khi tôi là một sinh viên IT, tôi lập trình một giải thuật khó và bug không ra. Một giáo viên đã nói với tôi rằng: chừng nào em không làm được thì em còn tiến bộ. Khởi nghiệp là tập hợp của những thất bại nhỏ, khi bạn vượt qua thì bạn sẽ làm được những điều vĩ đại sau này.

4. Kiến thức giúp bạn có một dự án vĩ mô hơn chứ không giúp bạn có công thức thành công. Một người dân bình thường khởi nghiệp mở một quán ăn đơn giản có thể thành công dễ dàng hơn một cử nhân đại học. Nên ngoài kiến thức bạn cần nhất phải tận tâm với ngành bạn chọn kinh doanh.

5. Sức mạnh trong bạn là rất lớn, tuy nhiên nó cần được đánh thức… trong mọi khó khăn thì luôn bình tĩnh nghĩ ra phương án giải thoát tốt nhất… Lúc mệt mỏi hãy tìm sự động viên từ những người thân yêu… Ba của bạn có thể đưa ra những lời khuyên tuyệt vời lúc này, và tình yêu của mẹ sẽ là động lực cho bạn đi tiếp.

6. Nên có những người bạn “già” và họ đang thành công ở lĩnh vực nào đó tư vấn cho bạn, khi gặp khó khăn về kinh doanh, quản lý… họ sẽ có những người tư vấn hiệu quả nhất một cách miễn phí.

7. Đọc sách là một cách giúp bạn có nhiều năng lượng trong công việc kinh doanh, quản lý.

Một số quyển sách hay giúp bạn trong khởi nghiệp tuần này là:

1. Khởi nghiệp tinh gọn của Eric Ries
2. Khác biệt để bức phá của Jason Fried và David Heinemeier Hansson

Ghi chú:

- Sau khi công ty cũ phá sản, một vài người trong chúng tôi có dịp ngồi lại cà phê, chúng tôi chia sẻ những hiểu lầm đáng tiếc và cùng quyết tâm làm lại.

- Tấm hình này tôi chụp và luôn để trên cover của mình với thông điệp: Giữ sự đam mê và đừng bỏ cuộc. Để nhắc nhở mình, bạn cũng có thể làm điều tương tự như vậy.